De hypothekers

In de middeleeuwen bestonden er geen banken. Als iemand voor plotselinge hoge kosten kwam te staan - zoals bij de koop van een huis - en niet over het geld beschikte, moest hij iemand vinden die hem het geld kon lenen. De katholieke kerk stond zeer afwijzend tegenover zo’n lening tegen een afgesproken rente. Daarom noemde men dit geen lening, maar een rentekoop. De geldverstrekker ‘kocht’ de rente met een bedrag ineens, en daarmee was het wel acceptabel.
Als onderpand voor zo’n lening fungeerde het betreffende huis, en dus was dit niets anders dan wat we tegenwoordig een hypotheek noemen. Over de aflossing werden afspraken gemaakt; in hoeveel jaar het geleende geld terugbetaald zou worden, en de jaarlijkse rente, en de schout maakte van dit alles een akte.
St Martinus, 11 november, werd als begin van de winter beschouwd. De voorraden voor de winter moesten dan in huis zijn, en de schulden van dat jaar voldaan. Deze dag zien we dan ook vaak terug in dit soort akten. Over de uitstaande schuld gold meestal een rente van 5 procent.

Johan Ruyter, bierbrouwer en Alyt Trympmaeker trouwden in 1461; dat weten we zo precies omdat we de huwelijksvoorwaarden kennen:

In de periode 1466 tot aan zijn dood in november 1501 heb ik maar liefst 18 vermeldingen van Johan en Alyt als hypotheekverstrekker gevonden in het Historisch Kadaster van Zutphen. Vooral de periode 1480 - 1482 springt eruit met maar liefst 6 verstrekte hypotheken. De conclusie moet wel zijn dat juist in deze drie jaren Johan en Alyt bijzonder rijk moeten zijn geweest.
Van de verstrekte hypotheken waren er drie bedoeld voor naaste familie, en twee maal betrof het personen uit de sfeer van de magistraat: Yseren en Kreijnck, toch ook bepaald geen armoedelijders.

Hoe waren Johan en Alyt zo rijk geworden? De familie Ruyter was al generaties lang bezig als bierbrouwers. Johans grootvader, vader, ooms en tantes waren allen aktief (geweest) in deze branche. Daarmee waren ze overigens bepaald niet de enigen in Zutphen; in de 15e eeuw weten we van het bestaan van zo’n 25 bierbrouwerijen. Bier was dan ook een zeer belangrijke drank; een volksdrank juist voor de ‘gewone burgers’. De stad had van de hertog een biermonopolie verkregen, waarbij tot in de wijde omgeving geen andere bierbrouwerijen mochten bestaan. De accijns op bier leverde de stad tot 30% van haar jaarlijkse inkomsten! Het brouwen van bier was voor brouwer en stad een zeer lucratieve bezigheid.

De volgende hypotheekakten heb ik gevonden:

Datum	Bijzonderheden
akte 12-1466	Johan alleen
akte 21-01-1469
akte 08-1473
akte 06-1476	Johan alleen
akte 02-1480	voor familie
akte 03-1481	Johan alleen, voor Johan Kr(einck) X Lysbeth
akte 21-04-1481
akte 16-01-1482
akte 19-01-1482
akte 06-1482
akte 05-1484	voor Willem Yseren X Willemken
akte 1491
akte 01-1496
akte 1496 (na 08)	voor familie
akte 1498 (na 06)	voor familie
akte 19-09-1501
akte 23-10-1501
akte 04-05-1502	Alyt weduwe

Bronnen

• Historisch Kadaster Zutphen
• Archief Ruitersporen

vorige

Stamboom Hanze Ruyters

Overzicht artikelen

Overzicht aktes

Mogelijke afstammingslijn

Veelgebruikte links

Gebruikte bronnen