Slachtoffer van de tsaar
Klik op foto voor groter formaat
Voor diegene die het moeilijk kunnen lezen, hier een korte samenvatting:
Graaf Reutern, adjudant en bediende in het koninklijk paleis in St.Petersburg, is door de tsaar met een sabel doodgestoken op donderdag 21 oktober 1886. Hij had zijn uniform losgemaakt vanwege de hitte en werd verrast door de plotselinge terugkeer van de tsaar. Toen hij zijn tuniek wou dichtknopen dacht de tsaar dat hij een wapen wou pakken, en doorstak de ongelukkige met de sabel.
Historische achtergrond.
De tsaar waarvan hier sprake is, is Alexander III, die in 1881 op de troon was gekomen. Zijn vader - Alexander II - staat bekend om zijn hervormingsdrift. In 1861 had hij de lijfeigenschap van de boeren afgeschaft, waardoor hij in Rusland de "bevrijder van Rusland" genoemd wordt. Door deze hervormingen op allerlei gebied veranderde hij Rusland geleidelijk van een politiestaat in een rechtsstaat naar Europees model. 'Onze' Michael von Reutern was onder deze tsaar een van de meest vooraanstaande ministers en voerde allerlei hervormingen door op financieel gebied. Maar Alexander II kreeg te maken met een groep extremisten uit de Nihilistenbeweging, die aanslagen op hem pleegden. Op de dag dat hij de eerste Russische grondwet zou ondertekenen maakte een bomaanslag een einde aan zijn leven en werd hij opgevolgd door zijn zoon Alexander III.De pogingen die zijn vader had gedaan om meer autonomie te geven aan het Russische volk werden door Alexander III volledig tenietgedaan. Als gevolg van de moord op zijn vader was hij van mening dat deze vorm van vrijheid alleen maar zou zorgen voor meer revolutionaire ideeën. Hij voerde dan ook een reactionair bewind. Hij ontsloeg de liberaal gezinde ministers van zijn vader, verscherpte het staatstoezicht op middelbaar en hoger onderwijs, breidde de bevoegdheden van de politie aanzienlijk uit en ageerde als behoeder van de orthodoxie streng tegen joden, Rooms-katholieken en protestanten. Opstandelingen en dissidenten werden massaal naar Siberië verbannen.
Wie is dan graaf Reutern?
Grote vraag is natuurlijk: wie is dan graaf Reutern? Want als we in de stamboom van Reutern/Von Reutern zoeken, zien we geen enkele potentiële kandidaat. Genoemde Michael was kinderloos gestorven en ook onder zijn (vele) (achter)neven is er niemand die in aanmerking komt. Lange tijd heb ik daarom gedacht dat dit artikel in de krant op geruchten was gebaseerd, en alleen de gekte en onberekenbaarheid van de tsaar moest aantonen. Dus niets meer dan "fake news" uit de 19e eeuw.
Klik op foto voor groter formaat
Het bericht dat de tsaar graaf Reutern heeft gedood is bevestigd, ook al wordt dit vanuit officiëe zijde ontkend. Ingewijden vertellen dat deze tragische gebeurtenis te wijten is aan de bedenkelijke geestestoestand van de tsaar.
Na de beëindiging van de Frans-Duitse oorlog, ging groothertog Alexis, de broer van de tsaar, een geheim huwelijk aan met mejuffrouw de Reutern, nicht van baron de Reutern, die destijds minister van Financiën was (dat is dus Michael von Reutern). Zie mijn artikel "Groothertog Alexis" voor meer informatie.
Toen dit bekend werd vestigde de groothertog zich met zijn jonge vrouw in Nice en andere kustoorden aan de Italiaanse en Franse Middellandse Zee. Zijn vader, en vooral zijn broer - Alexander III - waren furieus. Zijn vader verklaarde als hoofd van de Grieks Orthodoxe kerk en de aristocratie, dit huwelijk als niet-gesloten. Alexis was niet onder de indruk en kreeg met zijn vrouw drie kinderen.
Na verloop van tijd bekoelde de groothertogs affectie met het arme kind en verwaarloosde hij haar. Tijdens een van zijn afwezigheden sprak graaf Peter Schouvaloff op verzoek van de keizerlijke familie met haar. Wá er besproken is, is nooit bekend geworden, maar ze zou, net zo min als haar kinderen, de groothertog nooit weer zien.
De gedode Reutern zou een broer zijn van deze jonge dame, die min of meer als genoegdoening als kamerheer bij de tsaar was aangesteld.
Daarmee is zijn identiteit bekend: het is een zoon van Elisabeth von Reutern en Vasily Zhukovsky (hier in de stamboom. Dat maakt het allemaal nóg explosiever, want Vasily Zhukovsky was ëën van Ruslands grootste dichters.
Op internet zoekend vind ik slechts twee kinderen van dit echtpaar: Alexandra en Pavel (Paul). Laatst genoemde is in kunstkringen beter bekend als Paul von Joukovsky en overleed in 1912, en daarmee stopt dit aanknopingspunt.
De naam van de gedode graaf von Reutern zal wel nooit bekend worden. Vanuit officiëele zijde is alle moeite gedaan om zijn bestaan weg te poetsen. Gelukkig was deze poging niet helemaal succesvol en kunnen we zijn bestaan via een paar krantenknipsels tevoorschijn halen.
Zijn moeder, Elisabeth von Reutern, heeft dit allemaal - gelukkig - niet mee hoeven maken. Zij overleed reeds in 1856, pas 35 jaar oud. Ook zijn vader was reeds in 1852 overleden.
Dat de ongelukkige zich als graaf von Reutern presenteerde, is wel verklaarbaar. Ook al had zijn vader als bekende dichter misschien meer aanzien als persoon, de adellijke titel van zijn moeder was in de kringen van de aristocratie belangrijker.
Bronnen
Jaap Ruiter
vorige
