Doorbraak?



Betreft Johan Ruyter

Dit artikel is een vervolg op "Stroomversnelling"

In de "Kentenissen" van Kreijnck trof ik onderstaande aantekening uit het jaar 1470:

Klik op foto voor groter formaat

Dit zyn naeste vriende end maige [=bloedverwanten, JR] zalige Gerit Bentings geheiden [=geheten, JR] Onbescheiden.
Dan volgt een lijst met namen, waaronder, “Jan de Rueter” en als laatsten “Jan en Willem Rueter bastarde”.

Gerrit móet wel een nazaat zijn van Gheertrut Bentinck die rond 1380 getrouwd was met Geryt dye Onbescheiden. Blijkbaar hebben hun kinderen de (adellijke) achternaam van hun moeder overgenomen.

Allereerst: personen in dit soort opsommingen staan altijd in volgorde van belangrijkheid (zowel status als leeftijd), en het is daarom niet vreemd dat Jan en Willem als bastaarden achteraan staan. Toch telden ze wel degelijk mee, het waren immers zonen uit de Ruyterfamilie.
Het ligt voor de hand om te veronderstellen dat de eerstgenoemde Jan de Rueter hun vader is, ook al wordt dat niet specifiek genoemd.
Belangrijk is het om nog te bedenken dat - als vader Jan de Rueter en Jan en Willem als bloedverwanten van Gerrit in de lijst staan - er blijkbaar geen andere zonen van vader Jan zijn!

Belletje 
De namen van de zonen Jan en Willem deed bij mij een belletje rinkelen. We wisten immers van een regest uit 1460 uit het klooster Clarenwater bij Hattem:

1460 november 4 [de derde dag na allerheiligen]

Jan Jans geheyten die Ruter en zijn vrouw Aleyt en Willem Janss. en Willem Ians dochter oorkonden dat zij hun erf en goed te Tongeren verkopen aan Jan Borrens. en diens vrouw Mergriete


Zonder twijfel betreft het hier dezelfde broers; de oudste - Jan - is getrouwd met Aleyt, en Willem (waarschijnlijk weduwnaar) heeft  een dochtertje.
Tongeren ligt tussen Epe en Nunspeet op de Veluwe, Hattem vinden we aan de IJssel bij Zwolle. Opvallend is dat de broers gezamenlijk een erf en goed verkopen. Hebben ze dit van hun vader gekregen als een soort voorziening bij hun geboorte? Als bastaardkinderen zouden ze immers niets erven en hun opvoeding moest wel betaald worden. Erf en goed leverden elk jaar een (min of meer) gegarandeerd inkomen op.
Gezien huwelijk en dochter moeten de broers in 1460 al zeker 30 jaar oud zijn geweest. Dan zijn ze rond 1430 geboren en is hun vader Jan rond 1400 geboren.

Wie kan deze Jan de Rueter zijn? 
Natuurlijk is de grote vraag hoe we dit alles in de bestaande stamboom onder kunnen brengen. Meteen is duidelijk dat we Jan (of Johan) vergeefs in de stamboom zoeken. Met een geschat geboortejaar van 1400 moet hij dan wel een tot dusverre onbekende zoon zijn van Henrick Ruyter en Alyden. Dat zijn broers Gerhard en Evert allebei een zoon Johan hebben, lijkt erop te wijzen dat ze hiermee hun broer hebben vernoemd.
Ook wil ik nog noemen dat Evert getrouwd was met Styne Bentinck. Zij zal ongetwijfeld verwant zijn met Gerrit Bentinck, waarmee we dit artikel begonnen. Dat is nog een onderzoekje waard.

Dan komt het begin van de stamboom er aldus uit te zien (met in het grijs de nieuwe leden):

Tenslotte 
Met bovenstaand resultaat hebben we twee zeer goede kandidaten gevonden voor de gezochte connectie tussen de Zutphense Ruyters en onze familie. Dat is op zich al geweldig.
Maar er ligt al heel veel jaren nóg een aantekening op duiding te wachten die zelfs vele jaren aan het begin van onze Ruiterstamboom op de website heeft gestaan: in 1456 wordt in Blokzijl als 'bezitter' ene Johan die Ruter de Jonghe genoemd.
En plotseling valt dit puzzelstukje op zijn plaats: dit kan heel goed de dan circa 35-jarige oudste zoon Jan zijn; het suffix 'de Jonghe' onderscheidt hem van zijn vader.

Als dit dan werkelijk een Zutphense Ruyter in Blokzijl betreft, twijfel ik er niet meer aan dat onze familie via deze Johan verwant is aan de Zutphense Ruyters. Het gaat er nu in de eerste plaats om of we iets meer informatie uit de originele akte kunnen krijgen, waarmee we hem met zekerheid kunnen 'linken' aan Zutphen. Daar ga ik nu naar op zoek!

Tussen Johan die Ruter de Jonghe (geboren circa 1425) en onze stamvader Johan Ruter (geboren circa 1500) missen we tenminste één generatie; ongetwijfeld opnieuw een Johan die rond 1465 moet zijn geboren!


Bronnen

  • Regionaal Archief Zutphen, Plaatsingslijst van de collectie Gerhard Kreijnck (1676-1691), nummer toegang 0141, inventarisnummer 21
  • Archief Ruitersporen


Jaap Ruiter