Vier keer adeldom



De familie Ruyter/Reuter/Von Reutern is in meerdere opzichten opvallend te noemen. Een van die bijzonderheden: leden van dit geslacht behoren tot de Nederlandse, Deense, Zweedse en de Russische adel.


Johan Ruyter tot Vieracker

Johan is bijna zijn hele leven militair geweest in de laatste (bijna) helft van de 80-jarige oorlog, en is waarschijnlijk daardoor tot de adeldom toegelaten. Of daarvan documenten zijn, of dat zoiets min of meer automatisch ging, geen flauw idee.
Zie "Juncker Jan Ruiiter Lutenant"


Gerhard Reuter


Afbeelding uit wapenboek
schepenen Lübeck
Gerhard Reuter, de oervader van de Duitse Reuters, is rond 1520 vanuit Zutphen (wij kennen hem als Gerhard Gerrits Ruyter) naar Lübeck vertrokken. Nadat  in 1534  Lübeck onder gezag van de Deense koning Christian III kwam, wordt Gerhard in 1535 door hem geadeld (als Gerdt Ruyter de Oude).

Het familiewapen dat zijn kleinzoon Gerhard voert als schepen van Lübeck kennen we ook uit Zutphen. Ongetwijfeld heeft Gerhard “de Oude” dit wapen ook gevoerd.
De afbeelding van het Saksische ros duidt volgens mij op het herkomstgebied van de familie; de streek Westfalen. Op een andere plek heb ik dit wapen uitgebreid beschreven:  Familiewapen Ruyter / Reuter.


Johan Daniel Reuter


Afbeelding uit "Baltische Wappenbuch"
Een achter-achter-kleinzoon van Gerhard Reuter de Oude was Johan Daniel Reuter. Hij was in Lübeck geboren en had zich als jonge man in Riga gevestigd en was al snel in de schepenraad opgenomen. Vanwege deze positie werd hij op 21 juni 1691 onder de naam “Von Reutern” in de Zweedse adelstand verheven.
Van hem kennen we dit familiewapen.
De mercuriusstaf in het helmteken is het attribuut van Mercurius, hier in de rol van beschermer van kooplieden.
In blauw een gele band met drie bijen. Deze staan als bezige bijen symbool voor de bedrijvigheid en ijver die nodig is voor een succesvolle handel.
De in twee groepen gerangschikte zilveren munten (in sommige beschrijvingen ten onrechte kogels genoemd) staan natuurlijk voor de vergaarde rijkdom. Ik vermoed een knipoog  naar de betekenis van Ruyter (spreek uit als Reuter) als munt:
Uit een “nieuw encyclopedisch (Duits) woordenboek” uit 1845.

In het Nederlandse spraakgebied kennen we de Rijder als munt; dat was oorspronkelijk een munt met de beeltenis van een bisschop op een paard. Het Nederlandse woord Ruyter wordt hier ‘verduitst’ tot Reuter, precies zoals dat met de achternaam ook gebeurd is!

Michael von Reutern

Achter-achter-achterkleinzoon van bovengenoemde Johann Daniel was Michael, die in 1820 in Poretschje in Rusland geboren was. Hij schopte het tot minister van Financiën onder tsaar Alexander II.
Na zijn loopbaan werd hij op 29 januari 1890 door de Russische tsaar in de gravenstand verheven. Omdat hij zonder erfgenamen stierf ging de titel “graaf von Reutern” via zijn zuster over op zijn neef Woldemar von Nolcken. Op dit moment, meer dan 100 jaar later,  wordt deze titel nog steeds gevoerd door iemand uit Engeland. Zijn facebookpagina:
Facebook Count of Reutern.

En - het is nog niet genoeg - in 1742 werd de familie von Reutern opgenomen in de adelslijst van Lijfland, en in 1746 in die van Estland, al moet er bij verteld worden, dat Estland en Lijfland vanaf 1710 onderdeel uitmaakten van het Russische Keizerrijk.

Wat een familie!


Jaap Ruiter