Zo vader, zo (klein)zoon



Betreft Jan Jans Ruijter

Gezien de vele Jan Jans Ruijters in dit artikel heb ik ze hier voor de duidelijkheid voorzien van een volgnummer.



Van Jan Jans Ruijter II  en Aucke Peters heb ik lang gedacht dat het de ouders waren van onze stamvader Jan Jans Ruijter IV.
Toen bleek dat dit niet kon kloppen heb ik Jan Jans Ruijter II als zoon gekoppeld aan Jan Jans I en Anna uit de Roossien-tak. Dat leek op dat moment de meest logische oplossing. Pas onlangs is duidelijk geworden dat het hier gaat om Jan Jans Trommer en Anna Gerrijts. Inderdaad geen Ruijter als ‘achternaam’, maar zoals bekend is die in de Roossien-tak toch wel incidenteel aanwezig. Zo dus:

Van deze Jan Jans Trommer I weten we eigenlijk niets, en van zijn zoon - de eerstgenoemde Jan Jans Ruijter II - ook heel weinig. Hij is rond 1652 overleden, waarna Aucke een tweede huwelijk instapt, en nog een aantal kinderen krijgt met Peter Janssen; deze was overigens ook een weduwnaar.

Het feit dat Jan II en Aucke’s zoon, opnieuw een Jan Jans Ruijter III, schipper en vooraanstaand (doopsgezind) lid van het grootschippersgilde in Blokzijl was, heeft me doen afvragen of deze lijn Jan I - Jan II - Jan III wel op deze plek in de stamboom thuishoort.
Immers, recentelijk heb ik heel veel aktes gevonden van nóg weer een andere Jan Jans Ruijter V, die getrouwd was met Ave Jans. Van hem weten we dat hij schipper/handelaar en vooraanstaand (doopsgezind) lid van het grootschippersgilde was! Het lijkt op het eerste gezicht veel logischer dat de connectie van Jan Jans Ruijter II via hem loopt. Dat gaan we onderzoeken.
In het algemeen geldt dat geboortejaren voor een groot deel zijn geschat. Maar als iemand, zoals Jan Jans Ruijter II in 1645 trouwt, deed hij dat op 25-jarige leeftijd, of was hij al 50 jaar? Ook overlijdensdata zeggen niet veel. Mensen werden heus ook wel oud.
Het is vaak in combinatie met de omringende personen, die een wat nauwkeuriger schatting mogelijk maken. Zoals hier met Aucke, die immers opnieuw trouwt en nog kinderen krijgt. Dan weten we dat ze tussen de 30 en de 40 was toen Jan II overleed. En dus grote kans, dat Jan van vergelijkbare ouderdom geweest is. Maar er zit veel rek in de data die zo gereconstrueerd wordt.


De vraag luidt: kan Jan Jans Ruijter II een zoon zijn van Jan Jans Ruijter V?
Van het echtpaar Jan Jans Ruijter V en Ave Jans kennen we al drie kinderen: Wolter, Claes en Ave. We kennen hun namen uit een testament van laatstgenoemde *.
We hebben niet veel houvast, maar we schatten dat Jan en Ave rond 1580 zijn getrouwd. Dan zijn de kinderen dus geboren in de periode na 1585, tot uiterlijk 1600. En dat is niet in tegenspraak met onze geschatte geboortejaar van Jan II, namelijk 1600.
Er is echter ook nog sprake van een zuster van Jan II, te weten Lysebeth, die in 1649 als jongedochter (dwz. niet eerder getrouwd) trouwt in Steenwijkerwold met Thijmen Harms. Uit het feit dat ze in Steenwijkerwold trouwt maken we op dat ze niet in de kerk trouwt, maar voor de schout van het schoutambt Steenwijkerwold. Dat wijst op een doopsgezinde achtergrond.
Was Lysebeth al 49 jaar eer ze trouwde? We hebben geen kinderen van dit echtpaar gevonden (wat ook niet te verwachten is gezien  Lysebeths leeftijd), maar als ze doopsgezind waren, zullen we ook vergeefs in gereformeerde doopboeken zoeken.
Maar er is ruimte om wat te schikken in de diverse geschatte geboorte- en huwelijksdata. Concreet heb ik alle betreffende data 10 jaar naar voren geschoven, waardoor Lysebeth toch een dochter kan zijn van Jan Jans Ruijter V en Ave Jans. En daarmee was ze 39 jaar toen ze trouwde.
Zo wordt dit dan de nieuwe situatie:

We weten niet of Jan II ook schipper was; doopsgezind was hij zeker, net als zijn dochter Jantien van wie we een testament overgeleverd hebben. Dit lijkt er alles toch op te wijzen dat hij op deze plek in de stamboom thuishoort. Natuurlijk probeer ik aanvullend bewijs te vinden, en is het dus weer: wordt vervolgd...

*
Er blijft toch één onduidelijke kwestie 
Waarom worden Jan Jans en zijn zuster Lysebeth niet genoemd in het testament van Ave Jans? Ze noemt daarin wel haar broers Wolter Jans en Claes Jans?
Maar vergeet niet dat iemand volledig vrij is in het kiezen van zijn erfgenamen. We kunnen slechts gissen naar haar redenen om Jan en Lysebeth niet te bedelen.

Bronnen

  • Archief Ruitersporen



Jaap Ruiter
17 november 2024