Wijcher Alberts Ruiter raakt alles kwijt



In het archief van het schoutambt Steenwijk en Steenwijkerwold bevindt zich een dossier met een 20-tal pagina's met bijlagen betreffende een financieel conflict tussen de erfgenamen van Hendrik Wijchers met de persoon Wijcher Alberts Ruiter ↗ stamboom.
De vele juridische termen maken de documenten moeilijk leesbaar, maar het is wel duidelijk waarom het gaat.
Blijkbaar had Wijcher Alberts Ruiter een geldlening bij Hendrik Wijchers uit Zuidveen afgesloten. In dit soort 'hypotheken' was het gebruikelijk dat de lener een jaarlijke vaste rente betaalde, meestal rond 5%. Het geleende bedrag werd of niet afgelost, dan wel in een aantal afgesproken termijnen terugbetaald. Beide partijen konden de overeenkomst opzeggen met een kwartaal respijt. Misschien was hij overleden en hadden zijn erfgenamen aan Wijcher drie maanden de tijd gegeven om het geldbedrag terug te betalen. Het kan ook zijn dat Wijcher een betalingstermijn gemist had. In ieder geval was Wijcher niet in staat (of genegen) om alsnog te betalen, en de erfgenamen stapten naar de schout. In dit soort gevallen schakelde deze de plaatselijk pander in voor het afwikkelen van de zaak.

In het dossier zijn een aantal documenten opgeslagen, maar de diverse stukken zijn nogal door elkaar geraakt. De later aangebrachte paginanummering klopt dus ook niet. Voor de duidelijkheid heb ik de stukken chronologisch geordend, en een enkele pagina in zijn oorspronkelijke positie teruggeplaatst.

Achtergrond informatie 
Wijcher was juist in februari van het jaar 1795 getrouwd met Lammigje Otten. Zij was nog maar 21 jaar, Wijcher een weduwnaar van 42 jaar.
Er waren uit zijn eerste huwelijk met Geertje Joosten Kluitenberg 5 kinderen geboren, Albert, Joost, Jan, Dirk en Femmigje, in leeftijd varierend van 15 jaar tot 5 jaar.
Drie maanden na het huwelijk met Lammigje zag hun zoon Jacob het levenslicht, maar hij moet al spoedig zijn overleden. In de jaren daarna werden nog Jacob, Luitje, Geert en Luite geboren.

De economische situatie was einde 18e eeuw slecht (en zou nou veel slechter worden in de Napoleontische tijd). De turfwinning in de Kop van Overijssel was al geruime tijd over zijn hoogtepunt heen. Veel bewoners (veenarbeiders, turfmakers en hun gezinnen) uit  deze streek trokken naar de veengebieden van zuid- en midden Friesland, waaronder zeer veel (De) Ruiters. Ook de vier oudste zonen zagen in Friesland hun toekomst en Joost en Dirk brachten het daar tot grote rijkdom als veenbaas.

In het dossier bevinden zich de volgende stukken; alle uit het jaar 1795:
14 september De gerechtelijke aankondiging van schout Elbertus Kuper aan Wijcher Alberts Ruijter dat zal worden overgegaan tot het opeisen van het onderpand; d.w.z. het bezit van Wijcher zal worden verkocht en worden gebruikt om zijn schuld bij Hendrick Wijchers in te lossen.
17 september Officiele bevestiging van de pander Peter van Santen dat hij kopieën van bovenstaand document aan Wijcher Alberts Ruijter en zijn borgen heeft overhandigd. Bevat ook een rekening van de gemaakte kosten.
5 oktober Wijcher Alberts Ruijter geeft een volmacht aan de schout om al zijn bezittingen, die als onderpand dienen voor de lening die hij bij Henrick Wijchers heeft afgesloten, te verkopen om zo zijn schuld in te lossen.
26 oktober Procurator Kaempff verzoekt de schout om beslaglegging op de goederen van Wijcher Alberts Ruijter.
30 oktober Dit is de laatste waarschuwing van de schout aan Wijcher Alberts Ruijter. Als hij nu niet binnen 6 weken het geld betaalt, of een andere regeling treft, zal hij zijn bezittingen kwijt zijn.
17 december De pander krijgt van de schout opdracht een inventarisatie te doen ten huize van Wijcher Alberts Ruijter in Muggenbeet.
18 december "Inventaarijs van alle goederen van Wijger Alberts Ruijter te Muggenbeete"


En zo stond het gezin Ruiter, vader, moeder en vijf kinderen varierend in leeftijd van 5 tot 15 jaar een week voor de kerst van 1795 op straat...



Betreft Wijcher Alberts Ruiter




Bronnen

  • Archief schoutambt Steenwijk en Steenwijkerwold, inv. nr. 34
  • Archief Ruitersporen


Jaap Ruiter
20 november 2024