Het testament van Hermann & Johann von Reutern



Betreft :


In het digitale archief van de Amsterdamse notaris Mr. Mathijs Malen de Jonge bevindt zich een testament  van de broers Hermann en Johann von Reutern uit Riga! De akte is opgemaakt op 18 januari 1738. De akte vind je onder bestandsnaam KLAC02709000121 hier.

Allereerst: wie zijn de Hermann en Johann die in de akte genoemd worden? Er is ook nog sprake van een overleden broer Gijsbrecht en daarmee is identificatie wel héél gemakkelijk; het gaat om de broers uit dit gezin:
Genoemde Gijsbrecht vinden we als Gisbert in de lijst van kinderen; het klopt dat hij al (10 jaar) is overleden, evenals vader Johann en moeder Catharina. Hermann en Johann zijn de laatst geboren kinderen, en het is de vraag of hun twee andere broers (Petrus en Ernst) nog in leven zijn. Het testament doet vrezen van niet en dus zijn zij de stamhouders van deze tak.
De broers Hermann en Johann zijn bij het ondertekenen van de akte resp. 24 en 23 jaar, en verblijven blijkbaar samen in Amsterdam.
De transcriptie van dit testament vind je hier.

Siekelijk van lighaam  
De reden dat dit testament is opgemaakt blijkt samen te hangen met de gezondheid van Johann. Hij is "siekelijk van lighaam"; kennelijk was zijn conditie dermate zorgelijk dat besloten werd om een testament op de langstlevende te maken.
Wat deden de twee in Amsterdam? We kennen hun beroep niet, maar hun aanwezigheid heeft ongetwijfeld met het maken van handelsafspraken van doen. Het was tenslotte hartje winter; en alle tijd om bezig te zijn met handelsbetrekkingen voor het komende jaar. Tussen Amsterdam en Riga bestond een uitgebreide handel. De helft van alle schepen door het Sont voer op deze route.
Aan terugkeren naar Riga viel eind januari niet te denken; immers, de (oostelijke helft van de) Oostzee was nu zeker dichtgevroren en een reis over land was 's winters ook vrijwel onmogelijk.

Wat valt er verder nog op?
  • Hermann en Johann hebben een Nederlandse akte ondertekend, en waren dus zeer wel in staat om deze te begrijpen. Dat is niet vreemd: Riga was feitelijk een Duitse stad, en de Von Reuters spraken hoogstwaarschijnlijk ook wel Nederduits, een dialect waarmee je je in een groot deel van Duitsland en Nederland verstaanbaar kon maken.
  • Herman en Johann hebben beiden het testament ondertekend. Hun prachtige handschrift verraadt veel scholing:
Het Heerenlogement  
En als laatste: het Heerenlogement in Amsterdam waar de akte getekend werd, was niet zo maar iets. Het was rond 1650 aan de Oudezijds Voorburgwal gebouwd, in eerste instantie als een soort hotel voor voorname gasten van de stad Amsterdam. Het was een vorstelijk gebouw. In het complex bevond zich "een Princelyke zael, rontom met gout leer behangen, daerop alle groote perzonaegen en gezanten, die deze Stadt komen bezoeken, van Stadtswegen vergast worden".
Jammergenoeg werd het Heerenlogement in 1874 gesloopt om plaats te maken voor het Binnengasthuis. Gelukkig is onder meer deze ets uit 1710 bewaard gebleven:

Alhoewel Johann ziekelijk was, heeft hij de winter van 1738 wel degelijk overleeft. Toch is hij niet oud geworden met zijn 41 jaar en het is verleidelijk om te veronderstellen dat hij toch een of ander medisch probleem heeft gehad.


Jaap Ruiter