De Giethoornse Zijl
Van oorsprong is een zijl niets anders dan een terugslagklep in de dijk, die bij laagwater wordt opengedrukt door het binnenwater. Tijdens de vloed drukt het zeewater de sluisdeur vervolgens weer dicht.
Tegenwoordig noemen we dit een spuisluis. Het is belangrijk te beseffen dat een zijl in zijn privitieve vorm geen mogelijkheid heeft om schepen te schutten. Als een zijl daarvoor geschikt wordt gemaakt, heet dat een verlaat (en tegenwoordig noemen we dit een sluis of sas).
Blokzijl kent in het begin van de 17e eeuw, wanneer we de eerste Ruijters daar tegenkomen, maar liefst drie zijlen. In het verlengde van de havenkolk treffen we de Vollenhoofse Zijl aan (zie C), en eventjes noordelijk daarvan de Steenwijker Zijl (zie B). Beide zijlen waren in deze tijd al omgebouwd tot volwaardige sluizen, waarvan de Vollenhoofse het grootst was.Tegenwoordig noemen we dit een spuisluis. Het is belangrijk te beseffen dat een zijl in zijn privitieve vorm geen mogelijkheid heeft om schepen te schutten. Als een zijl daarvoor geschikt wordt gemaakt, heet dat een verlaat (en tegenwoordig noemen we dit een sluis of sas).
De Giethoornse Zijl lag ten noorden van de stad, buiten de eigenlijke fortresse, in de dijk richting Kuinre / Friesland (zie A; op de tekening ligt het noorden links). De dijk lijkt midden in het land te liggen, want in de 17e eeuw was al een aanzienlijke strook vóór de dijk opgeslibd.
Deze zijl is wellicht niet veel meer geweest dan een klep in de dijk, die zich bij vloed automatisch sloot. Het water uit het achterland kon via deze zijl vrijelijk naar zee stromen, want de beide andere zijlen waren immers vooral als verlaat in functie.
Weinig indrukwekkend dus, maar toch van belang want in een akte uit 1618 lezen we dat Jan Fransen en Jantien Roelofs het vooreinde van hun huis, staande bij de Giethoornse Zijl, verkopen.Het huis heeft ongetwijfeld bij of op de dijk gestaan. Hiermee hebben we ook de oudst bekende woonplek van onze familie gelocaliseerd.
De tegenwoordige situatie in en rond Blokzijl verschilt natuurlijk sterk met die uit 1618. Toch doen we een poging de plek waar het huis heeft gestaan terug te vinden.
Op een kaart uit 1652 van Joan Blaeu zien we rond de Giethoornse Zijl inderdaad enige huizen ingetekend (zie bij A. Let op : het noorden is op deze kaart links!). Opvallend is de kronkel waarmee de waterloop op de Giethoornse Zijl is aangesloten.
Vergelijken we dit met een recente luchtfoto, dan hoeven we niet lang te kijken om te beseffen dat de Giethoornse Zijl ooit in de buurt van autobedrijf Zeinstra bij de rotonde moet hebben gelegen (zie opnieuw bij de A). Dit bedrijf lijkt precies op de plek van de oude zijl te zijn aangelegd. En dus kunnen we vaststellen dat het genoemde huis tussen dit bedrijf en de rotonde gezocht moet worden, op of juist naast de Kuinderdijk.
De volgende keer dat u Blokzijl bezoekt, kunt u de Kuinderdijk eens opwandelen en bedenken dat hier het eerst bekende woonhuis van de familie (De) Ruiter heeft gestaan!
Grotere kaart weergeven Let op! Op deze kaart ligt het noorden wel boven!
 |
Foutje gevonden? Opmerkingen? Meld het via het reactieformulier! |
 vorige | volgende  |
De Giethoornse Zijl was oorspronkelijk één van de drie zijlen in en rond Blokzijl. Voor de familie (De) Ruiter is deze zijl van belang omdat hier in 1618 een woonhuis heeft gestaan, dat tot dusverre de oudst bekende woonplek van onze familie is.