betreft: Neeltje van Wouden

 

In 1898 overleed Attje Hendriks Lageveen, pas 34 jaar oud. Haar echtgenoot - mijn overgrootvader - Jacob Ruiter bleef achter met vijf jonge kinderen, waarvan Hendrik (mijn grootvader) 11 jaar was en Dirkje, de jongste, nog twee jaar moest worden.
Hoe Jacob zich in deze moeilijk tijd staande heeft gehouden weten we niet. Misschien heeft zijn moeder Margje de helpende hand toegestoken.
Maar in januari 1903 is een andere oplossing noodzakelijk en zet Jacob de volgende advertentie in het Nieuwsblad van Friesland:
Overigens: woonde Jacob niet in Terwispel maar in Tijnje; tot circa 1910 hoorde Tijnje bestuurlijk-administratief onder het dorp Terwispel.
Als huishoudster dient Elisabeth van Wouden zich aan. En klaarblijkelijk vormen de twee een goed paar. Zó goed, dat ze nog hetzelfde jaar in het huwelijksbootje stappen.

Opvallend is dat Elisabeth al een dochtertje heeft, dat in het voorgaande jaar geboren was in Duitsland. Elisabeth had haar  dochtertje vernoemd naar haar zuster: Neeltje (Cornelia).

Rond de eeuwwisseling was het met de werkgelegenheid in Nederland slecht gesteld, maar in Duitsland was werk genoeg. Veel arbeiders trokken daarom naar onze oosterburen om daar gedurende het seizoen te werken. Elisabeth’s vader was een van hen en blijkbaar was Elisabeth met hem meegegaan. Als een meisje zwanger raakte, was het gebruikelijk dat het stel ging trouwen. Blijkbaar was dat hier niet gebeurd, we weten niet waarom. Zo was Elisabeth dus een ongetrouwde moeder en in gereformeerde kringen was dat hoogst ongebruikelijk.
Toen ik eind jaren zeventig met de genealogie begon waren nog verschillende broers en zusters van mijn grootvader in leven. Ik heb destijds een aantal van hen bezocht en allemaal wisten ze van het bestaan van Neeltje, maar allemaal wisten ze er ook niet het fijne van. Er werd nogal geheimzinnig over gedaan, want het was een - zoals dat zo cru heette - onecht kind. Wel wist men dat Neeltje op jonge leeftijd verdronken was nadat ze in een petgat was gevallen, maar hoe of wat? Iedereen was reuze benieuwd of ik misschien meer wist?
Pas sinds kort weet ik wat er is gebeurd, dankzij een krantenartikel van 21 september 1912, dat ik pas na uitvoerig zoeken vond:  Het verhaal dat al 100 jaar in de familie is blijven hangen, klopt dus inderdaad.
Jacob en Elisabeth kregen nog meer voor hun kiezen: iets meer dan drie weken later overleed dan ook nog de vier maanden oude Hendrikus. Hun dochtertje dat het jaar daarop geboren werd, kreeg de naam Neeltje, maar leefde slechts een paar maand.
Ook het volgende dochtertje heette weer Neeltje, en haar heb ik op haar oude dag nog ontmoet, toen ze in Nijbeets woonde. Ik was toen op bezoek bij haar broer Kerst Ruiter, en zij kwam toevallig langs. Nadat ze weer was vertrokken kwam ze eventjes later terug met een fotootje van mijn grootvader en -moeder dat ik mocht houden...

VERHALEN

Mijn overgrootvader huwde na het overlijden van zijn eerste vrouw met zijn huishoudster. Dit was een ongetrouwde moeder, en haar dochtertje Neeltje was dus een halfzusje van mijn grootvader. Dankzij een krantenknipsel wordt de droeve geschiedenis van Neeltje nu duidelijk.
Deze tekst is eerder verschenen in 'het RUITERTJE'.