Barlheze 13

Van dit pand vinden we in het Historisch Kadaster van Zutphen een aantal vermeldingen. In de oudste uit 1450 lezen we dat het pand aan de achterkant aan de stadsmuur grenst en dat de straat destijds de Molenstraat (Moelenstrate) heeft geheten. In 1460 worden Gerit Rueter de jonge en Lamme genoemd als hypotheekverstrekkers. In 1483 en 1487  zijn Garit Rueter en Lamme zélf de hypotheeknemers van het pand. Ook lezen we in deze akte dat het huis aan een steeg grenst die achteren, naar de stadsmuur loopt. Vóór 1507 is het verkocht want dan wordt een andere bewoner genoemd.
En in 1513 als het huis opnieuw van eigenaar wisselt lezen we “huysinge vroeger van wijlen Jan Ruyter”.
Het pand lijkt van 1460 tot circa 1500 in bezit geweest te zijn van de familie Ruyter. Tot circa 1490 waren dit Gerrit en Lamme (we weten dat Gerrit rond 1492 is overleden), daarna nog een aantal jaren Jan Ruyter. Vermoedelijk is dit Gerrits broer Johan waarvan bekend is dat hij rond 1501 is overleden. Van beide weten we dat ze bierbrouwers waren.

Op de kadasterkaart van 1832 zien we dit pand terug, maar er is een moeilijkheid. Het pand rechtsboven is volgens het kadaster 786bis, het pand verderop in de steeg is 785 en het grote pand ernaast is 786. In de akte is sprake van een pand langs de steeg, en dat zou dus wijzen op 786bis. Als Gerrit zijn brouwerij daar ook had, ligt het voor de hand dat ook 785 erbij gehoord heeft, maar dit nummer wordt helemaal niet genoemd in het Historisch Kadaster. Dus het blijft wat onduidelijk hoe het precies zit. In ieder geval was bij verpondingsnummer 822 sprake van het hoekpand, langs de steeg.

De blauwe strook aan de linkerkant is het riviertje de Berkel. In de middeleeuwen liep de stadsmuur vlak achter de huizen; in 1832 was die al gesloopt en was de tuin (het groene gebied) dus veel groter gemaakt.

Kadastraalnr. 785 lijkt veel later gebouwd want er is geen informatie gevonden van voor 1832.
Het pand op de hoek staat nu bekend onder het adres Barlheze 13, de rest is Barlheze 9/11: "De Pijpenbacker". Dit pand is in 1806 gebouwd, maar er zijn (zoals bij heel veel panden in de binnenstad) misschien nog middeleeuwse elementen aanwezig, bv. kelder.

Op een tegenwoordige luchtfoto herkennen we meteen de situatie .


Tot mijn verrassing staat dit pand ook beschreven op de website zutphen1485, die uitgebreid ingaat op een maquette van Zutphen in het jaar 1485. Daarin wordt het hoekpand (Barlheze 13) als het Ruyterpand aangegeven:

In hoeverre deze voorstelling van het pand werkelijk overeenkomt met hoe het ooit was, blijft ongewis. Ik denk dat het meer een suggestie is, hoe het had kunnen zijn.

Deze plek aan de Barlheze ligt om de hoek van de Groenmarkt / Heukestraat waar Gerrit en Lamme in dezelfde tijd ook een huis hadden. Dit pand heb ik beschreven in "Groenmarkt 13".
Op de kaart van Zutphen uit 1649 heb ik de Groenmarkt 13 met de rode pijl, en Barlheze 13 met de paarse pijl aangegeven. Op deze tekening zien we dat Kadastraalnr. 786 een huis was dat niet dwars op de straat stond, maar lángs de straat liep. Misschien was het een dubbelhuis, wat de verwarring van de twee panden op 786 zou kunnen verklaren.
Op dit kaartje is mooi zichtbaar hoe dicht Groenmarkt 13 en Barlheze 13 bij elkaar lagen. Dat was vast erg handig, als de brouwerij op de ene plek was, en de voorraad op de andere locatie opgeslagen was...


Zelf kijken met Google Streetview: Barlheze 13, Zutphen

Bronnen

• Historisch Kadaster Zutphen
• Website Zutphen1485
• Archief Ruitersporen

vorige

volgende

Stamboom Hanze Ruyters

Overzicht artikelen

Overzicht aktes

Mogelijke afstammingslijn

Veelgebruikte links

Gebruikte bronnen