Marten Jans, schoolmeester te Muggenbeet



Betreft Marten Jans

Dat Jan Jans Ruijter en Geesjen Wijchers de ouders van onze stamvader Wijcher zijn, staat al vele jaren vast.
Maar het wordt een ander verhaal als we vérder terug willen kijken: wie waren de ouders van deze Jan Jans Ruijter?

Sinds een paar jaar staan daar de namen van Jan Jans Ruijter en Anna. We kennen het paar uitsluitend uit een akte uit 1626. De reconstructie van de eerste generaties Ruijter loopt dus via deze lijn.

Dankzij een nieuw gevonden akte uit 1676, in combinatie met de voogdijaktes van stamvader Wijcher (uit 1671 en 1681) moet deze reconstructie worden herzien.
Het is een omvangrijk proces, en heeft de nodige consequenties. In een serie artikelen zal ik stap voor stap de nieuwe reconstructie uitwerken en mijn keuzes toelichten.
Want keuzes moeten er gemaakt worden; eenvoudigweg omdat we over te weinig concrete gegevens beschikken.

Jan Jans Ruijter had nóg een broer, genaamd Marten.

In de tweede voogdijakte van Wijcher uit 1681, opgemaakt door zijn vader Jan Jans Ruijter, is sprake van de erfgenamen van Hille Martens. Uit de akte blijkt niet meteen wat zij met de voogdij te maken hebben.
Maar in de nieuw ontdekte akte van 1676 (die dus vijf jaar daarvoor is opgemaakt) komen we dezelfde Jan Jans Ruijter tegen als momber over de kinderen van Marten Jans (dan overleden) en Hille Martens.
De meest voor de hand liggende conclusie is dan ook dat deze Marten Jans een broer is van 'onze' Jan. Een mooie aanvulling!

Wie was deze Marten Jans?

In de akte van 1676 worden diverse gezinsleden opgenoemd: zijn vrouw Hille Martens, en zijn zonen Jan en Albert. Daarnaast is er nog sprake van ten minste twee jonge kinderen (onmondigen).
We mogen ons gelukkig prijzen dat dit gezin ook voorkomt in het doopboek van de gereformeerde kerk van Blokzijl! En daarin vinden we Marten Jans terug als schoolmeester in Muggenbeet!
De volgende dopen staan opgetekend:
Jan16-05-1647, geboren Muggenbeet
Albert30-01-1650, geboren Muggenbeet
Jacob31-10-1652
Annichjen20-04-1656, geboren Muggenbeet
Marten29-08-1658
Marten15-07-1660, geboren Muggenbeet
De leeftijd waarop iemand 'mondig' werd verschilt per tijdsvak en per streek. In dit geval was het waarschijnlijk 25 jaar. Dat maakt inderdaad dat Jacob, Annichjen en Marten als 'onmondig' te boek staan.

Schoolmeester werd je natuurlijk niet zo maar. Dit soort functies was alleen weggelegd voor goed geletterden, én niet te vergeten: aanhangers van de staats (gereformeerde) kerk. Dat laatste blijkt ook uit het feit dat Marten zijn kinderen laat dopen. En dat zien we ook bij zijn broer - onze stamvader Jan Jans - die zijn kinderen eveneens in Muggenbeet laat dopen.

Van Jan, Albert en Jacob vinden we in de trouw- en doopboeken nog verder nageslacht. Dit moet nog uitgebreider bestudeerd worden. De achternaam Ruijter komen we hier echter niet tegen.

Tenslotte

De aangehaalde aktes kwamen allemaal aan het licht dankzij het speurwerk van Albert Huisman, aan wie we dan ook veel dank verschuldigd zijn!


Jaap Ruiter