Mijn naamgenoot Jaap Ruiter is rietteler in IJsselham. Behalve zijn naam vond ik zijn beroep ook opvallend. Jaap werkt nog altijd in de Weerribben, waar zoveel van onze voorvaderen hun brood hebben verdiend.
Toen ik hem vroeg of ik eens een dag kon komen kijken op zijn bedrijf stemde hij enthousiast toe en een afspraak was snel gemaakt. Op 1 oktober 2007 kon ik meerijden naar IJsselham.
Klik hier voor het eerste deel van dit verhaal.
De Weerribben is als Nationaal Park in bezit en beheer van Staatsbosbeheer.
Roelof en Jaap hebben een paar stukken land in eigen bezit, maar pachten ook nog een aantal percelen rietland. Ze zijn gehouden om elk jaar het riet vóór 16 april te maaien. Riet loopt in het voorjaar uit en sterft dan in het najaar af. Het groene blad valt af en de stengel wordt harder en geler. Voor de rietteelt is het absoluut noodzakelijk om elk jaar te maaien, niet alleen omdat het riet dan verwijderd wordt, maar vooral om de scheuten van els en berk te kortwieken. Na één groeiseizoen kunnen die al zo dik zijn als je duim. Als je ze een jaar dóór laat groeien kan de maaimachine er al niet meer doorheen komen. Het riet wordt in de wintertijd gemaaid voordat de nieuwe rietscheuten weer tevoorschijn komen. Het wordt samengebonden in grote bossen en ligt in schuren of gewoon in de open lucht te drogen; in de zomermaanden wordt het verwerkt tot handzame rietbundels met een vaste diameter.
In de Weerribben worden de rietbundels gemaakt op een omtrek van 48 cm. Van oudsher is dit de maat. Blijkbaar werkt deze dikte voor de rietdekker het handigst, niet te veel en niet te weinig. Jaap vertelt dat in Giethoorn (Gietern zeggen ze hier) ook nog riet in bossen van 32 cm gebundeld wordt. Qua oppervlakte zit hier precies de helft aan riet in. In een bos van 48 cm zitten zo'n 1200 rietstengels. Het riet in de Weerribben groeit langzaam en is daardoor erg dun. Het is daardoor ideaal voor de 'moeilijke' stukken van een rieten dak.
Bij mijn bezoek aan Jaap en Roelof heb ik foto's gemaakt. Je kunt op de kleine foto's klikken om een groter exemplaar te bekijken.
|
De schuur waar Roelof en Jaap hun riethandel uitoefenen. Links staat de kar, waarin de gerede rietbossen gelegd worden. Rechts de twee werkplekken achterelkaar met de bindmachine er tussen. |
|
Het riet van Jaap ligt op de voormalige hooizolder. Hier is hij bezig de grote bundels door het luik naar beneden te gooien. Roelof legt ze daarna bij de voorraad in de schuur. |
|
Roelof haalt een rietbos van de voorraad. Deze bossen zijn na het maaien samengebonden; de handelsbossen zijn veel kleiner en van constante diameter. |
|
Roelof spreidt het riet uit over het rek, ondertussen haalt hij alle ongerechtigheden eruit. |
|
Dit is het rek dat Roelof gebruikt, het loopt iets af. |
|
Het verwijderen van alles wat er niet tussen hoort is een nauwkeurig karwei, zoals Jaap hier laat zien. |
|
Om een bosje riet bij elkaar te graaien van precies 48 cm omtrek is veel gevoel en ervaring nodig. Het meetlint wordt alleen bij twijfel gebruikt. Een afwijking van meer dan een centimeterkomt niet voor. |
|
Roelof heeft een bosje riet bijelkaar gegraaid en laat dit hard op een scheef geplaatst blok vallen om de onderkant zo plat mogelijk te krijgen. Op het blok zit een metalen rasp, waarmee de onderkant mooi recht geschuurd wordt. |
|
De pluimen blijven aan het riet zitten. De lucht is vol pluisjes en ik heb nog een aantal dagen daarna flink gehoest... |
|
Voortdurend kijkt Roelof of er nog ongerechtigheden tussen het riet zitten. Alle rommel wordt op een grote bult gegooid. |
|
Jaap kan enthousiast vertellen over het riet, zijn riet.
|
|
Door de bindmachine wordt een plastic strip om het bundeltje riet gebonden. Dit is het moment dat de bundel 48 cm omtrek moet opleveren. |
|
Het bundeltje riet wordt in de kar gelegd. Daar passen precies 100 bundeltjes in, 7 lagen van 7 dik aan elke kant, en twee extra. |
|
Als de kar vol is, worden stevige banden om alle rietbundels getrokken; daarna wordt de kar naar de opslag geduwd. |
|
Het pakket wordt bij de voorraad gelegd. |
|
Dit zijn de touwen die om de voorraadbossen zitten. Ze worden bewaard voor het volgende jaar... Het levert een leuk sfeerplaatje op. |
|
Het rietland bij Kalenberg : een schitterend gezicht. Nu, begin oktober, zit het riet nog volop in het blad en is dus tamelijk groen. |
|
Rietland van Jaap Ruiter. Aan de horizon zien we de boerderijen van IJsselham. |